پیش از آزمون عملی آهنگسازی مرحلهی اول ورود به دانشگاه آهنگسازی کنکور نظری شماست که شامل دروس درک عمومی هنر، خلاقیت تصویری و ریاضی و فیزیک میشود. این مرحله بسیار جدی و مهم است زیرا امتیاز آن تأثیر مستقیم بر نتیجه شما خواهد داشت، اما بخش دوم کنکور عملی یا آزمون عملی آهنگسازی است.
نخستین مهارت لازم برای آزمون عملی آهنگسازی یادگیری هارمونی است.
شما باید توانایی حل باس شیفره داشته باشید. یک خط باس به شما داده میشود و شما باید بتوانید آن را به صورت چهاربخشی بنویسید. صرفاً به مباحث آکوردشناسی بسنده نکنید. از منابع موجود در ایران میتوانید از کتاب هارمونی والتر پیستون استفاده کنید. تا بحث آکوردهای ششم افزوده و نمای ثانوی را یادبگیرید و بهتر است بر مدولاسیون نیز مسلط باشید. این دروس بهتر است با نظارت یک معلم یادگرفته و تمرین شود زیرا صرفاً با مطالعه انها کاری از پیش برده نمیشود. معمولاً به شما خط باس داده میشود اما بهتر است مهارت حل سوپرانو را نیز فرابگیرید. شما باید اماده باشید تا در مدت 30 الی 40 دقیقه یک خط باس چند میزانی را شیفره کنید. از منابع دیگر، کتاب هارمونی دوبوفسکی است. پیش نیاز مبحث هارمونی، تئوری پایه موسیقی و مطالبی مثل فواصل، میزان نماها، مدشناسی، اکوردشناسی و تشخیص علائم سرکلید هستند.
بخش دوم آزمون عملی آهنگسازی، اهنگسازی یک قطعه است.
قطعهای که به شما داده میشود معمولاً دو یا سه بخشی یا اصطلاحاً باینری یا ترنری است. شما برای موفقیت در این بخش از آزمون عملی آهنگسازی باید با مبحث فرمها، یعنی انواع فرم، نحوه نوشتن پریودها، جملات و تکنینکهای اهنگسازی اشنا باشید. در هر فرم چندقطعه بنویسید. معمولاً یک یا دو هفته قبل از آزمون عملی آهنگسازی اعلام میکنند که چه قطعی را از شما میخواهند و ترجیحشان بر این است که قطعه خود را برای پیانو، اجرا کنید. توصیه میشود چندماه پیش از آزمون عملی آهنگسازی چند قطعه اتود بزنید و تحت نظارت یک معلم باشید. چندین عامل در نمره دهی به این بخش ازازمون، اثرگذار است. انسجام ساختمانی قطعه و پرهیز از تعددایده، غنای هارمونیک و استفاده نکردن از هارمونیهای ساده، شیوه همراهی و بافت. اورجینالیته یا اصالت قطعهی شما نیز بیتأثیر نیست اما معمولاً از دانشجوی کارشناسی انتظار نمیرود که صدرصد این نکته را رعایت کند و اگر تاحدی شبیه به اهنگسازان دیگر بنویسد، ایرادی به او گرفته نمیشود.
مهارت موردنیاز بعدی سلفژ و تربیت شنوایی است.
حد معینی برای مهارت شما در این بخش وجود ندارد اما بهتر است از چندماه قبل از آزمون عملی آهنگسازی، برای این بخش برنامهریزی کنید. دربخش اول به شما یک خط ملودی داده میشود و انتظار میرود با در اختیار داشتن نت تونیک یا پایه آن را به طور کامل ارائه کنید. بعد از گذراندن دورهی سلفژ بهتر است این بخش را در خانه شبیهسازی کنید و ملودیهایی را انتخاب و صدای خود را ضبط کنید تا امادهتر شوید. یک قسمت از تمرینهای این بخش کارهای روتینی هست که باید به طور مداوم انجام دهید تا مهارت خود را در تشخیص نت و Tonal memory افزایش دهید. همچنین باید توانایی یکباره خوانی را کسب کنید. در بخش سلفژ آزمون عملی آهنگسازی همچنین یک خط ریتم به شما داده میشود که باید بتوانید با یک اوای مشخص مثل
do آن را بخوانید. خط ریتم شما میتواند شامل تریوله، سکوتهای چنگ و… باشد. پس برای آنها خود را اماده کنید. شما در این بخش ازمون تربیت شنوایی نیز دارید. چند فاصلهی متفاوت هارمونیک یا ملودیک برای شما پخش یا با ساز اجرا میشود و شما باید قادر باشید هم نوع و هم کیفیت فاصله را تشخیص دهید. نیازی به گفتن نام نتها نیست. گاهاً در بعضی از سالهای آزمون عملی آهنگسازی، مدهای کلیسایی نیز مورد پرسش قرار گرفتهاند. شما با خوانش و همچنین استفاده از نرمافزارهایی مثل ear master pro یا tondear میتوانید براین مبحث مسلط شوید. علاوه بر استفاده از نرمافزار توصیه میشود که از حضور یک معلم یا افرادی که بتوانند فواصل را برای شما ضبط یا اجرا کنند تا تشخیص دهید نیز، توصیه میشود زیرا به هرحال شنیدن صدای طبیعی لازم است و صدای دیجیتالی نمیتواند همواره کارآمد باشد. موضوع دیگری که به ندرت در تربیت شنوایی مقطع کارشناسی مورد سؤال قرارگرفته است، شناخت اکوردهاست. اکوردها از نظر نوع یعنی ماژور، مینور، افزوده یا کاسته بودن و نیز از لحاظ حالت که پایگی، معکوس اول و دوم است مورد سؤال قرار میگیرند که البته مورد دوم خیلی کم اتفاق میوفتد. همچنین اکوردهای چهار صدایی مثل اکورد هفتم دومینانت یا کاسته نیز بسیار کم پیش امده که مورد سؤال قرار داده شدهاند. اما بهرحال توصیه میشود امادگی لازم برای همهی این مباحث را کسب کنید.
چهارمین مورد حائز اهمیت در آزمون عملی آهنگسازی، مهارت شما در نواختن پیانو است.
اگر ساز اصلی شماسازی غیر از پیانو استف بازهم لازم است تاحدی به نواختن پیانو تسلط داشته باشید. شاید بپرسید که منظور از تاحدی دقیقاً چقدر است اما تنها پاسخ درست این است که هرچه بیشتر، بهتر. اگر شما قطعههای راحتتری را انتخاب کنید و بسیار خوب بنوازید، خیلی بهتر از انتخاب قطعات سختتر و مهارت کمتر در انهاست. نمره دهی به اجرای شما میتواند براساس ریتم، سونوریته، شناخت برخی از المانهای قطعه و.. باشد. در رابطه با اجرای پیانو ترجیحا سالهای اخیر را بررسی کنید. در سالهای اخیر بیشتر از 1 یا 2 از هنرجوها درخواست نشده است و نیز معمولاً از یک یا دو دوره قطعه میخواهند. اما بازهم بهتر است شما از هر 4 دورهی موسیقی یعنی باروک کلاسیک رمانتیک و مدرن قطعه اماده داشته باشید و تأثیر آن مثبت خواهد بود. برای نواختن پیانو توصیه میشود با چند پیانوی متفاوت از قبل تمرین کنید تا امادهتر باشید و مثلاً کلاویههای محل آزمون عملی آهنگسازی برای شما سنگین نباشند یا در پدالگیری مشکل پیدا نکنید. شاید برایتان سؤال باشد که با مهارت نسبتاً پایین در پیانو نیز شانس قبولی وجود دارد؟ بله این مورد در سالهای گذشته دیده شده اما منوط به آن است که مراحل آزمون عملی آهنگسازی را با نمرات خیلی خوب سپری کنید. به طبع هرچه نمرات بالاتری از بخشهای مختلف آزمون عملی آهنگسازی کسب کنید شانس قبولی خود را در مؤسسات برتر بالا بردهاید. در بخش پیانو گاهاً از شما درخواست میشود که یکی از قطعات خود را بنوازید که میتوانید از همان قطعهی دو یا سه بخشی که اماده کردهاید استفاده کنید اما علاوه برآن باید یک قطعه از رپرتوارهای دورهی رمانتیک یا کلاسیک را نیز اماده کنید. بهترین حالت این است که چند قطعه اماده داشته باشید و این مطلب را به ژوری اعلام کنید تا خودشان انتخاب کنند که چه قطعهای را بنوازید زیرا محدودیت وقت شاید اجازه ندهد که یک قطعهی مثلاً ۵۰ دقیقهای را به طور کامل اجرا کنید. فراموش نکنید که مبنای ذهن خود را بر کیفیت معطوف کنید، نه کمیت. قطعات سخت با کیفیت پایین میتواند نتیجهی دلخواه را به شما ندهد اما اجرای قطعاتی در سطح خودتان یا حتی پایینتر ازان اما با تسلط و کیفیت بالا نتیجهی خیلی بهتری را همراه خواهد داشت.
آزمون عملی آهنگسازی بخش نظری: شامل سازشناسی جهانی و ایرانی و تاریخ موسیقی
در سالهای گذشته تاریخ موسیقی جز مراحل اول آزمون عملی آهنگسازی بود اما امسال به بخش عملی افزوده شده است. درمبحث سازشناسی، گسترهی سازها مورد پرسش قرار خواهد گرفت. مخصوصاً رجیستر بم سازهای بادی، زهی، چوبی و سایر گروهها. سازهای ایرانی و محلی را نیز باید بشناسید اما گستره آنها بدلیلعدم وجود همیشگی کوک دقیق برعکس سازهای جهانی، معمولاً مورد پرسش قرار نمیگیرد. توجه کنید که شما باید هم سازهای ایرانی محلی و هم سازهای موسیقی دستگاهی ایرانی را فرا بگیرید. سازهای انتقالی بخش اعظمی از سؤالات را در برمیگیرند. مثلاً شما باید بدانید که کلارینت سی بمل، مطابق نتاسیون نوشته شدهاش صدا میدهد و یا بالا یا پایینتر است. دو جلد کتاب سازشناسی جهانی هنرستان و یک جلد سازشناسی ایرانی هنرستان تاحد خوبی این مطالب را پوشش میدهند. منابع مربوط به تاریخ موسیقی بسیار گسترده هستند. میتوانید مطالعه تاریخ موسیقی را به صورت سلسله مراتبی پیش ببرید و ابتدا مطمئن شوید که بر کلیتی از تاریخ موسیقی مسلط هستید. سپس به سراغ منابع جامعتر بروید. برای شروع، تاریخ موسیقی ری بنت توصیه میشود که میتوانید از طریق فایلهای صوتی و واژهشناسی آن با مطالب و کلمات تخصصی موسیقی اشنا بشوید. سپس میتوانید از کتاب درک و دریافت راجر کیمی ین استفاده کنید. قالبا تسلط براطلاعات پیرامونی رپرتوارها و قطعات و اثار، بسیار مهمتر از اطلاعاتی مثل تاریخ تولدها و مطالب این چنینی است. بسیاری از مواقع آزمون هارمونی همراه با آزمون سازشناسی صورت میگیرد. سؤالات هارمونی به صورت تشریحی و سؤالات سازشناسی و احتمالاً تاریخ موسیقی که امسال افزوده شده است، به صورت تستی خواهند بود. هیئت داوران برای اطمینان ازاینکه قطعات را خودتان نوشتهاید و نقش عمده را در خلقشان داشته و بر جزئیات انها تسلط کامل دارید، دربارهی قطعات و هارمونی هایشان از شما سؤالاتی خواهند پرسید.
در طی دوره های آکادمی پازل برای آزمون عملی آهنگسازی، مبحث هارمونی و اکوردشناسی به شما اموزش داده میشود. روند بدین صورت خواهد بود که مباحثه مربوطه به صورت خلاصهوار به شما ارائه خواهد شد وسپس شما هر هفته یا هر دو هفته باید تمرینهایی را انجام دهید تا بخشی از انها در کلاس بررسی شود. مشاهدهی تمرینهای همکلاسیهایتان نیز بسیار تأثیرگذار خواهد بود زیرا ایرادات بسیاری از هنرجویان مشترک است. بخش دیگری از تمارین نیز خارج از تایم کلاس بررسی و نتایج مربوط به شما ارائه خواهدشد تا بتوانید روند پیشرفت خوبی را پیش بگیرید.
درگام اول مروری بر اکوردشناسی خواهیم داشت و سپس نوشتن هارمونیهای چهاربخشی یا کرال، وصل اکوردهای در حالت پایگی، نوشتن تسلسلهای اکوردی که در اهنگسازی شما مفید خواهد بود و درنهایت نیز نوشتن اکوردهای معکوس.
در خصوص سازشناسی ایرانی و جهانی و نیز تاریخ موسیقی، کلیات و نکاتی به شما ارائه خواهد شد که روند فراگیری این مباحث را هموارتر خواهد کرد.
مباحث دورهی اهنگسازی و سلفژ آزمون عملی آهنگسازی:
پیش نیاز اهنگسازی، هارمونی است. هنرجو باید حداقلی از مبحث هارمونی را برای آزمون عملی آهنگسازی فرابگیرد. ابتدا طراحی هارمونی شامل طراحی کادانس، طراحی توالی اکوردها و ریتم هارمونیک و سپس بر مبنای هارمونی طراحی شده، طراحی موتیف و بعد طراحی جمله را خواهیم داشت و ساختار جمله را براساس هارمونی و موتیف بررسی خواهیم کرد. در مرحلهی بعد نوشتن فرم دوتایی یا باینری و سپس ترنری یا سه تایی اموزش داده خواهد شد. در طول دوره بعد از اموزش مباحث ذکرشده، شما شروع به نوشتن خواهید کرد و نوشتههای شما مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد تا پیشرفت شما تسریع شود.
اما دربارهی سلفژ و شنیدار، با خواندن فواصل پیوسته در قالب اکوردهای ماژور و مینورشروع و پس ازان خواندن فواصل ناپیوسته را با بررسی مواردی مثل ارپژها، جاذبه و خود فواصل ادامه میدهیم. مبحث ریتم را باخواندن ریتمهایی در مترهای ساده و ترکیبی همراه با ضدضرب یا سنکوپ فراگرفته و تمرین میکنیم.
بعد ازاین مرحله، به سراغ خواندن ملودیهای کوتاه که شامل انواع فواصل هستند میرویم. نکتهای که حائز اهمیت است، این است که تمام مراحل از فواصل پیوسته تا ملودیها را در تمام تونالیتهها بررسی خواهیم کرد و محدود به تنالیته دو ماژور نخواهیم بود و تنالیته دو ماژور صرفاً برای شروع است.
سپس نیز به سراغ بحث شنیدار میرویم و فواصل مختلف و اکوردها و ارپژهارا در هر دو حالت ملودیک و هارمونیک بررسی خواهیم کرد.